Czy Twój zawód przetrwa erę sztucznej inteligencji?

Ukierunkowani
7 wrz
8 minut(y) czytania

Zaktualizowano: 28 wrz

Wyobraź sobie tę scenę.

Poniedziałek rano, biuro w centrum miasta. Raporty piszą się „same”, asystent podsuwa streszczenia, a CRM sam klasyfikuje leady. W kącie siedzi jednak Anna - menedżerka. Zespół i klienci czekają na jej osąd: które dane są wiarygodne, jak zakomunikować ryzyko i jak wesprzeć ludzi, którzy czują niepokój. Algorytm policzył, ale to ona bierze odpowiedzialność, tłumaczy sens i reguluje emocje.

Taki układ sił pokazują najnowsze badania: sztuczna inteligencja nie „zjada zawodów”, tylko zmienia ich wnętrze - zadania. Część zadań znika, część zyskuje na znaczeniu, a pojawiają się całkiem nowe. To, czy Twoja rola „przetrwa”, zależy głównie od tego, jakich zadań w niej jest najwięcej.

1) Co mówią badania?

Międzynarodowy Fundusz Walutowy (IMF) ostrzega, że około 60% miejsc pracy w krajach rozwiniętych będzie dotkniętych przez sztuczną inteligencję. Około połowa z tych ról może zyskać, bo AI zwiększy ich efektywność, ale w przypadku drugiej połowy istnieje realne ryzyko zastąpienia człowieka przez technologię (IMF, 2024).
W kolejnym raporcie IMF doprecyzowano, że 30% miejsc pracy w bogatych gospodarkach jest szczególnie narażonych na automatyzację, w krajach rozwijających się to 20%, a w najbiedniejszych 18% (IMF, Gita Gopinath, 2024).
Światowe Forum Ekonomiczne (WEF) podaje, że do 2030 roku 39% wszystkich wymaganych umiejętności ulegnie zmianie. Firmy planują ogromne programy szkoleń i przebranżowień – aż 85% pracodawców deklaruje inwestycje w rozwój ludzi (WEF, Future of Jobs Report 2025).
Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) zauważa, że w zawodach „najbardziej wystawionych” na AI rośnie popyt na umiejętności menedżerskie, procesowe i społeczne. Ponad 70% ogłoszeń o pracę w takich rolach wymaga dziś przynajmniej jednej kompetencji związanej z zarządzaniem, a ponad połowa – zdolności społecznych i cyfrowych (OECD, 2024).
McKinsey Global Institute przewiduje, że do 2030 roku nawet 30% wszystkich godzin pracy w USA i Europie może zostać zautomatyzowanych. Ale to nie oznacza, że 30% ludzi straci pracę,a raczej, że część zadań zostanie „przeniesiona” na AI, a ludzie zajmą się czymś innym (McKinsey, 2024).
I wreszcie fundament: już w 2003 roku ekonomiści David Autor, Frank Levy i Richard Murnane pokazali, że technologia zastępuje rutynowe zadania, a wzmacnia te, które wymagają rozwiązywania problemów i złożonej komunikacji. To tzw. „paradygmat zadań”(Quarterly Journal of Economics, 2003).

2) Gdzie sztuczna inteligencja ma najtrudniej? (i dlaczego)

A. Relacja, zaufanie, opieka (high-touch)

Lekarz rodzinny, pielęgniarka, psycholog, terapeuta, pracownik socjalny, coach, doradca kariery – to role, w których emocje, etyka i zaufanie są rdzeniem pracy. AI już wspiera psychoterapię w prostych formach, np. poprzez aplikacje i chat-boty do ćwiczeń terapii poznawczo-behawioralnej (CBT), czy automatyczne monitorowanie nastroju. Ale badania (np. JAMA Psychiatry, 2023) pokazują, że pacjenci i tak preferują kontakt z człowiekiem, zwłaszcza w bardziej złożonych problemach. Trendy popytu na „care economy” i edukację potwierdza też Światowe Forum Ekonomiczne (Future of Jobs Report 2025).

Sandra prowadzi terapię indywidualną. Kiedy usłyszała o aplikacjach terapeutycznych opartych na AI, poczuła ukłucie niepokoju. „Czy ktoś wybierze robota zamiast mnie?” Po kilku miesiącach zobaczyła różnicę: AI może podsunąć ćwiczenie czy przypomnieć o dzienniku nastroju, ale nie potrafi wysłuchać z empatią, zauważyć łez w oczach czy zrozumieć niuansów ludzkiej historii. Sandra zaczęła traktować AI jako wsparcie, pomoc w analizie danych czy prowadzeniu notatek, ale to jej obecność i uważność są tym, co daje pacjentom poczucie bezpieczeństwa i realną zmianę.

A w Twojej branży co według Ciebie jest tym ‘niezastąpionym ludzkim elementem’?

B. Edukacja i rozwój (human-in-the-loop)

Nauczyciel, trener, mentor nie tylko przekazuje treści - projektuje proces uczenia, motywuje i nadaje sens. AI usprawnia tutoring i personalizację, ale rośnie znaczenie roli człowieka jako kuratora i przewodnika. Wartościowe, bo to dokładnie te kompetencje, których firmy najbardziej szukają w rolach eksponowanych na AI (koordynacja, praca zespołowa, proces)- potwierdzają to dane OECD z 2024 roku.

Kasia uwielbia pracę z młodzieżą, ale od lat czuła się przytłoczona tonami sprawdzianów i papierologii. Kiedy jej szkoła wprowadziła narzędzia AI do oceniania prac, najpierw poczuła ulgę… a zaraz potem niepokój: „Czy w takim razie jeszcze jestem potrzebna?” Dziś już wie, że tak. Dzięki AI odzyskała czas na rozmowy z uczniami, wspólne projekty i prawdziwe relacje. To, co dawniej było jej największą frustracją, zmieniło się w przestrzeń na to, co naprawdę kocha w swojej pracy.

C. Kreatywność i znaczenie (sense-making)

Strategia, brand, design, product management, badania UX (user experience) - generatywna AI tworzy szkice, ale to człowiek wybiera narrację, priorytety i kompromisy. WEF podkreśla rosnącą wartość ról łączących treści z kontekstem biznesowym i odbiorcą (World Economic Forum).

Marta zawsze czerpała radość z tworzenia, ale gdy pojawiły się generatory obrazów, ogarnął ją lęk: „Po co ktoś miałby płacić za moje projekty, skoro AI zrobi to w sekundę?” Przełom nastąpił, kiedy zaczęła używać AI jako narzędzia - do szybkiego tworzenia inspiracji i szkiców. Dzięki temu mogła skupić się na tym, co nadaje projektom wyjątkowość: emocjach, detalach, własnym stylu. Dziś klienci cenią ją jeszcze bardziej - właśnie za to, co ludzkie i niepowtarzalne.

D. Złożone decyzje i odpowiedzialność

Menedżerowie, konsultanci, prawnicy, specjaliści ds. ryzyka i zgodności: AI rekomenduje, ale odpowiedzialność i legitymacja decyzji pozostają po stronie człowieka (regulacje, reputacja, wyjątki). OECD widzi wzrost popytu na zarządzanie i procesy w zawodach wysoko eksponowanych na AI (OECD).

Bartek przez lata budował swoją pozycję w firmie, ale kiedy AI zaczęło generować raporty szybciej i dokładniej niż on, poczuł strach. „Czy ja w ogóle mam tu jeszcze miejsce?” Z czasem odkrył, że jego klienci nie potrzebują już tylko liczb, ale kogoś, kto je wyjaśni, nada im sens i zaproponuje strategie. Bartek zmienił się z „człowieka od tabelek” w doradcę biznesowego. Strach zamienił się w dumę, bo dziś jego głos liczy się bardziej niż kiedykolwiek.

E. Praca w świecie fizycznym (czyli nierutynowe zadania manualne, które wymagają zręczności, improwizacji i kontaktu z drugim człowiekiem)

Technik-instalator, rzemieślnik, fizjoterapeuta, fryzjer, kucharz- roboty radzą sobie świetnie w powtarzalnym środowisku fabryki, dużo gorzej w zmiennych warunkach, gdzie liczą się zręczność, dotyk, improwizacja i interakcja. Historycznie to właśnie nierutynowe czynności najtrudniej zautomatyzować (economics.mit.edu).

Czy zdarzyło Ci się poczuć niepewność, że technologia może Cię zastąpić? A może właśnie wtedy odkryłaś nową wartość swojej pracy?

3) Kto jest realnie narażony i jak „przestawić” rolę

Biuro/administracja i część finansów: sekretariaty, asystenci, podstawowa księgowość, proste analizy- dokładnie te czynności OECD klasyfikuje jako wysoko eksponowane na AI (sekretarki, asystenci administracyjni, księgowi, analitycy finansowi). Kierunek obrony: przejście od „robienia” do koordynowania procesu, kontroli jakości wyjść AI i obsługi wyjątków (OEC).
„Junior data” i podstawowe kodowanie: generatywne narzędzia skracają czas obróbki i pisania kodu. Kierunek: iść w eksperymenty, przyczynowość, architekturę danych, rozmowę z biznesem, czyli w wartość, której model „nie wie z kontekstu”. (Tu pokrywa się to z tezą OECD o wzroście popytu na kompetencje menedżerskie/procesowe w rolach wysokiej ekspozycji) (OECD).

4) Jak zbudować odporność zawodową (2025–2030) & ścieżki „AI-ready”

Zasada Anny: rozbij swoje stanowisko na zadania, a nie trzymaj się nazwy roli.

Asystent/ka biura → Koordynator/ka operacji + QA wyjść AI
Projektowanie promptów, checklisty jakości, zgodność, obsługa wyjątków. (Firmy mówią wprost: największą barierą transformacji są luki kompetencyjne; 85% pracodawców planuje upskilling i przesuwanie ludzi pomiędzy rolami) (World Economic Forum).
Analityk junior → Analityk decyzji/eksperymentów
A/B, przyczynowość, interpretacja biznesowa; mniej „ręcznego dłubania”, więcej dlaczego i co z tym zrobić. (McKinsey: do 2030 r. automatyzacja może przejąć ~30% godzin; liczy się przesunięcie zadań) (McKinsey & Company).
Specjalista HR → HR + People Analytics + Well-Being
Wdrażanie AI bez naruszeń etycznych, higiena danych, wsparcie menedżerów - rola „łącznika” ludzi i technologii. (WEF: pracodawcy masowo planują reskilling i przejścia między rolami) (World Economic Forum).
Nauczyciel/trener → Projektant uczenia + tutor AI
Kurator treści, motywator, personalizacja ścieżki. (OECD: zawody eksponowane na AI coraz częściej wymagają kompetencji społecznych i zarządczych) (OECD).
Technik/serwisant → Technik + digital twin/IoTDiagnoza wsparta AI, analityka predykcyjna, praca „na obiekcie”- rosnące pole trudne do pełnej automatyzacji. (Nierutynowe czynności w fizycznym świecie pozostają odporne) (economics.mit.edu).

David Autor zwraca uwagę, że sztuczna inteligencja, jeśli będzie mądrze wykorzystywana, może pomóc w odbudowie stabilnych miejsc pracy w tzw. średniej klasie. Chodzi o to, że część zadań wymagających eksperckiej wiedzy można przenieść do ról średniego szczebla, np. techników. To nie jest naiwne, optymistyczne marzenie, ale realny scenariusz - wszystko zależy od tego, jak zaprojektujemy pracę i wykorzystamy AI. (NBER+1).

5) Szybki test odporności zawodu dla Ciebie

Oceń swoją rolę w pięciu wymiarach (0–5):

Relacja i zaufanie (kontakt z człowiekiem, etyka, emocje)
Kreatywność i interpretacja (nadawanie znaczenia, narracja, wybór kompromisów)
Decyzje pod odpowiedzialnością (ryzyko, zgodność, reputacja)
Świat fizyczny (zmienne warunki, zręczność, improwizacja)
Koordynowanie procesu (definiowanie celów, kryteriów jakości, kontrola wyjść AI)

Im wyższy wynik, tym większa odporność.

6) Dlaczego to nie jest „lista zawodów na zawsze”

Rynki pracy to system w ruchu. Te same raporty, które ostrzegają przed automatyzacją, pokazują też mocny popyt na role w edukacji, opiece, infrastrukturze, zielonej transformacji i front-office (sprzedaż, logistyka, budownictwo) - to one dają największy przyrost netto liczby miejsc pracy w najbliższych latach (World Economic Forum).

7) Co możesz zrobić już dziś, by zabezpieczyć swój zawód w erze AI?

Sama świadomość zmian to za mało, liczy się działanie. Oto pięć kroków, które możesz podjąć:

Postaw na kompetencje miękkie
- Empatia, komunikacja i kreatywność to obszary, w których AI nigdy nie dorówna człowiekowi. Ćwicz je świadomie.
Rozwijaj umiejętności cyfrowe
- Niezależnie od branży, znajomość narzędzi cyfrowych i otwartość na technologie zwiększa Twoją przewagę.
Buduj elastyczność zawodową
- Ucz się nowych rzeczy, testuj różne role i rozwijaj się interdyscyplinarnie. Im większa Twoja wszechstronność, tym trudniej Cię zastąpić.
Myśl strategicznie, nie tylko wykonawczo
- AI świetnie radzi sobie z zadaniami, ale to człowiek planuje, wyznacza kierunek i podejmuje decyzje w oparciu o wartości.
Wykorzystuj AI jako narzędzie
- Zamiast konkurować z algorytmami, naucz się, jak AI może ułatwić Ci pracę. To pozwoli Ci być o krok przed innymi.

8) Wnioski dla strategii kariery (i dla firm)

Myśl zadaniami, nie tytułem stanowiska. To zadania są automatyzowane lub wzmacniane. (IMF/WEF/OECD, powyżej) (IMF World Economic Forum OECD).
Ucz się „języka procesu”. Organizacje nagradzają dziś ludzi, którzy potrafią zaprojektować przepływ pracy człowiek+AI i utrzymać jego jakość (OECD).
Buduj profil „T-kształtny”. Głęboka specjalizacja + szerokie umiejętności interpersonalne i cyfrowe (World Economic Forum).
Przygotuj się na realokacje zadań. Do 2030 r. nawet ~30% godzin może przejąć automatyzacja, to przesunięcia, nie zawsze cięcia (McKinsey & Company).

I co dalej?

Automatyzacja i sztuczna inteligencja (prawdopodobnie!) nie zatrzymają się, ale to od nas zależy, czy potraktujemy je jako zagrożenie, czy jako narzędzie do wzmocnienia własnych kompetencji. Kluczem jest świadome planowanie kariery: rozwijanie umiejętności, których algorytmy nie potrafią podrobić, i budowanie odporności na zmiany rynku. Firmy, które już dziś inwestują w rozwój ludzi, jutro będą liderami. A osoby, które świadomie zaplanują swoją ścieżkę, nie tylko przetrwają zmiany, ale mogą dzięki nim wygrać.

AI nie jest końcem pracy, jaką znamy. To raczej nowy rozdział, w którym wiele zawodów zmienia swoją formę, a kompetencje ludzkie nabierają jeszcze większej wartości.

Spójrzmy na przykłady:

Księgowi czy analitycy – część ich obowiązków przejmują algorytmy, ale rośnie znaczenie umiejętności doradczych i strategicznych.
Nauczyciele – AI może sprawdzić test, ale to człowiek wspiera ucznia, inspiruje i motywuje.
Psychologowie, trenerzy, coachowie – tu technologia nie zastąpi prawdziwego kontaktu i empatii, ale może wspierać w analizie i organizacji pracy.

I właśnie tu jest klucz: Twoja przewaga nad AI to kreatywność, empatia i zdolność do łączenia faktów w nowy sposób. Dlatego zamiast pytać „czy AI zabierze mi pracę?”, warto zmienić perspektywę: Jak mogę dziś rozwijać swoje unikalne kompetencje, by wykorzystać AI jako narzędzie, a nie traktować je jak rywala?

Twoja przewaga to to, czego AI nie potrafi: serce, intencja i świadomość.

A teraz Twoja kolej: Jak Ty widzisz swoją przyszłość w erze AI?

Które z Twoich zadań mogłaby przejąć technologia?
A które są tak „ludzkie”, że nie wyobrażasz sobie, by zrobiła to maszyna?

Podziel się swoim zdaniem w komentarzu, Twoja perspektywa może być inspiracją dla innych.

Uwaga dla czytelnika

Niniejszy tekst nie stanowi prognozy ani jednoznacznej predykcji przyszłości rynku pracy. Jest to analiza oparta na aktualnie dostępnych badaniach, raportach oraz obserwacjach trendów. Warto podejść do przedstawionych wniosków z lekkim dystansem i traktować je jako punkt wyjścia do refleksji, a nie jako ostateczne rozstrzygnięcie. Sytuacja zawodów i adaptacji AI może znacząco różnić się w zależności od kraju, sektora czy lokalnych regulacji. To, co dotyczy USA, Niemiec czy Szwecji, nie musi w takim samym stopniu odnosić się do Polski czy innych państw Europy Środkowo-Wschodniej, gdzie tempo cyfryzacji, poziom inwestycji w edukację, infrastruktura technologiczna i przepisy prawa rozwijają się w odmiennym rytmie.